Novorossiya ya da yeni Rusya kavramının gündeme gelmesindeki en önemli neden Rusya’nın işgal ettiği Ukrayna topraklarıyla benzeşmesi hatta Moldova sınırları içerisinde yer alan özerk Rus bölgesi Transnistra’yı da içeren bölgeyi de kapsaması oldu. Genel olarak incelendiğinde; 2014 Kırım ilhakı esnasında ve sonrasında Ukrayna içerisinde yaşanan toplumsal olaylar ve isyan girişimlerinin en yoğun şekilde yaşandığı bölgeler de Novorossiya kavramıyla tanımlanan bölgelerle bire bir örtüşmektedir.
Tüm bunların anlamı şu; Rusya, Novorossiya-Yeni Rusya ideolojisi çerçevesinde bir işgal planı hazırlamış, işgal planını destekleyecek şekilde her aşamada toplumsal olayların kıştırtılması da dahil olmak üzere ağırlıklı olarak Rusça konuşan nüfusun yaşadığı bölgelerde yoğun bir Hibrit Harekat planlamıştı.
Rusya Ukrayna Savaşı ne olur?
Tabi bu çıkarımlar bize halen devam eden Rusya Ukrayna savaşında Rusyanın hedeflerini de tarif ediyor. Bu hedefleri anlamak savaşın nerede durdurulabileceği yönünde de bir fikir verebilir. Bu bağlamda; referandum ile ilhak edilen dört bölge(Luhansk, Doneysk, Zaporijya ve Herson Oblastları) idari sınırlarını ele geçirmek Rusya için yeterli olmayacak. Rusya Novorossiya olarak tanımladığı kuşakta; Moldova sınırına kadar hatta içerilerine kadar olan bölgeyi ele geçirmeyi hedefliyor olabilir.
Bunu fırsat bulduğu taktirde, Ukrayana’ya batı yardımlarının kesilmesi ya da azalması halinde; -bu konuda batılı ülkelerde bir yorgunluk görüldüğü ve Güvenlik kygıları ile ekonomileri arasında bir seçim yapmak zorunda kalabilecekleri konuşuluyor- doğrudan taarruzlarını artırmak suretiyle gerçekleştirebilir. Bu mümkün olmadığı taktirde öncelikle “frozen conflict” moduna geçerek ele geçirdiği topraklarda tutunmak ve çatışmayı bilinmeyen bir süreliğine dondurmak seçeneğini tercih edebilir.
İşte bu yüzden burada açıklamaya çalıştığımız Novorossiya-Yeni Rusya kavramı / ideolojisi çok büyük önem arz etmektedir.
Table of Contents
Novorossiya – Yeni Rusya Nedir?
Novorossiya ya da Yeni Rusya, tarihsel kökleri 18. yüzyıla kadar uzanan bir terimdir. Başlangıçta Rus İmparatorluğu’nun ilhak ettiği Karadeniz’in kuzeyindeki bir bölgeyi tanımlamak için kullanılmıştır. Çağdaş bağlamlarda, Rus milliyetçi hareketleri ve Ukrayna’daki mevcut çatışma ile bağlantılı jeopolitik bir kavramı tanımlamak için yeniden canlandırılmıştır.
Tarihsel ve İdeolojik Temeller:
Novorossiya tarihi bir bölge ve modern bir jeopolitik kavramdır. Başlangıçta 18. yüzyılda Rus İmparatorluğu tarafından fethedilen toprakları ifade etmek için kullanılmıştır. Modern zamanlarda ise Rus milliyetçileri tarafından Doğu Ukrayna’daki ayrılıkçı hareketleri desteklemek için yeniden kullanılmış ve bu eylemleri meşrulaştırmak için tarihi, kültürel ve siyasi anlatılardan faydalanılmıştır. Novorossiya kavramı Ukrayna krizi sırasında Başkan Putin ve diğer Rus milliyetçilerinin Ukrayna’nın Rusça konuşulan bölgelerine atıfta bulunarak bu bölgelerin farklı bir kimliğe ve Rusya ile tarihi bağlara sahip olduğunu öne sürmeleriyle yeniden canlandırıldı. Dolayısıyla ayrılıkçı duyguları ve Rus müdahalesini meşrulaştırabilir (Laruelle, 2016).
Modern Jeopolitik Kullanım ve Ukrayna Krizi:
Bu terim, 2014 Ukrayna krizi sırasında güneydoğu Ukrayna’nın Rusya ile kültürel ve siyasi birliği fikrini desteklemek için kullanıldığında büyük ilgi görmüştür. Putin’in Kırım’ı ilhak etmesi ve Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti olarak ilan edilen Donetsk ve Luhansk’taki ayrılıkçı bölgelere destek vermesiyle bu durum daha da vurgulanmıştır. Bu eylemler, Ukrayna devleti tarafından tehdit edildiği iddia edilen Ukrayna’daki etnik Rusları ve Rusça konuşanları koruma söylemi çerçevesinde çerçevelendi (O’Loughlin, Toal ve Kolosov, 2017).
Rus Milliyetçiliği Üzerindeki Etkisi:
Novorossiya kavramı aynı zamanda Rus milliyetçileri için bir platform olmuş, daha büyük bir Rus kimliği ve toprak iddiaları duygusunu teşvik etmiştir. Rusya’nın nüfuzunu genişletmek ve Batı’nın genişlemesine karşı koymak için daha geniş bir jeopolitik stratejiyi sembolize etmektedir. Novorossiya’yı çevreleyen anlatı, Rusya’nın Sovyet sonrası alanda hakimiyetini iddia etmesi için bir araç olarak hizmet etmekte ve mevcut uluslararası sınırlara ve normlara meydan okumaktadır (Laruelle, 2014).
Günümüzdeki Önemi ve Rusya’nın Ukrayna’yı İşgali ile Novorossiya kavramının yeniden canlanması
Rusya’nın modern jeopolitik stratejileriyle, özellikle de Ukrayna’da devam eden çatışmada açıkça görüldüğü üzere, karmaşık bir şekilde bağlantılıdır. Rusya, tarihsel anlatılara ve topraklar üzerindeki iddialarına başvurarak Ukrayna’daki eylemlerini ve müdahalelerini meşrulaştırmaya çalışmaktadır. Novorossiya fikri, Kırım’ın ilhakını ve Doğu Ukrayna’daki ayrılıkçı hareketlere verilen desteği meşrulaştırmak için kullanılmış ve bu eylemler etnik Rusları ve Rusça konuşanları Ukrayna hükümeti tarafından algılanan saldırganlık ve ayrımcılıktan koruma çabaları olarak çerçevelenmiştir. Bu durum, kökleri tarihsel şikayetlere, milliyetçi ideolojilere ve modern jeopolitik hırslara dayanan karmaşık ve süregelen bir çatışmaya yol açmıştır (Kuzio, 2019).
Sonuç olarak Novorossiya kavramı;
Rusya’nın modern jeopolitik hırslarını ve Ukrayna ile olan ilişkisini anlamak için kritik bir mercek görevi görmektedir. Tarihsel anlatıların, kültürel kimliğin ve siyasi stratejinin bir karışımını yansıtmaktadır. Rusya’nın Ukrayna’daki müdahalelerini meşrulaştırmada ve Rusya, Ukrayna ve Batı arasındaki daha geniş çaplı çatışmayı şekillendirmede önemli bir rol oynamaktadır.
