Jens Stoltenberg: NATO Genel Sekreteri
Jens Stoltenberg, 2014 yılından bu yana NATO‘nun 13. genel sekreteri olarak görev yapan Norveçli bir siyasetçidir. Norveç İşçi Partisi üyesi olan Stoltenberg, daha önce 2000-2001 yılları arasında ve 2005-2013 yılları arasında Norveç’in 34. başbakanı olarak görev yapmıştır.
Siyasetçi ve bir dönem dışişleri bakanlığı yapan Thorvald Thorvald Stoltenberg’in (1987-89) oğlu olan Stoltenberg, Oslo Üniversitesi’nde ekonomi alanında yüksek lisans yaptı. 1979’dan 1981’e kadar günlük Arbeiderbladet gazetesinde yazdı. Daha sonra kendini siyasete adamak için gazeteciliği bıraktı. 1981’de Norveç İşçi Partisi’nin (Det norske Arbeiderparti; DNA) enformasyon sekreteri olarak görev yaptı ve 1985’ten 1989’a kadar İşçi Gençlik Birliği’nin başkanlığını yürüttü. 1989 yılında kısa bir süreliğine Oslo Üniversitesi’ne ekonomi alanında öğretim görevlisi olarak geri döndü.
Ertesi yıl Stoltenberg, DNA’nın Oslo şubesinin liderliğine atandı (1990-92). Norveç parlamentosu Storting’in 1993 yılında üyesi olan Stoltenberg, Gro Harlem Brundtland ve Thorbjørn Jagland’ın başbakanlığı döneminde ticaret ve enerji bakanı (1993-96) ve maliye bakanı (1996-97) olarak görev yaptı. 1997 yılında İşçi Partisi iktidarı kaybetti ve Hıristiyan Demokrat, Merkez ve Liberal partilerden oluşan bir koalisyona liderlik eden Kjell Magne Bondevik başbakan oldu. Stoltenberg, Bondevik’in görev süresi boyunca petrol ve enerji komitesi başkanı olarak görev yaptı (1997-2000).
2000 yılında Bondevik, karbondioksit emisyonlarına karşı yeterli koruma sağlamadığını düşündüğü Norveç enerji santrallerinin inşasına karşı yürüttüğü kampanyada destek bulamayınca başbakanlıktan istifa etti. Ana muhalefet partisinin lideri olarak Stoltenberg, Kral V. Harald tarafından yeni bir hükümet kurması için görevlendirildi. Stoltenberg 17 Mart 2000’de başbakan olarak göreve başladı, ancak azınlık hükümeti çeşitli sektörlerin özelleştirilmesi gibi reformları uygularken kamuoyu desteğini sürdürmekte zorlandı. 2001 seçimlerinde DNA oyların sadece dörtte birini alarak 20. yüzyılın ilk çeyreğinden bu yana en kötü sonuçlarını aldı. Sonuç olarak Bondevik, Stoltenberg’in yerine göreve geldi.
Jens Stoltenberg, 2009
Stoltenberg daha sonra kendisini eski başbakan Jagland ile parti liderliği için mücadele ederken buldu; Stoltenberg 2002’de bu mücadeleyi kazandı. 2005 yılında İşçi Partisi, Sosyalist Sol Parti ve Merkez Parti’den oluşan Kırmızı-Yeşil koalisyona liderlik etti. Bu merkez-sol ittifak dar bir zafer elde etse de çoğunluk yönetimine sahip oldu. Stoltenberg döneminde Norveç düşük işsizlik oranlarını korudu ve sosyal hizmetleri genişletti. Hükümetin muhalifleri yüksek vergilere verdiği desteğe dikkat çekti ve liberal göç politikalarını eleştirdi. 2009 yılında, bir başka sıkı yarışta, Stoltenberg liderliğindeki koalisyon iktidarı korudu ve Stoltenberg 1993’ten bu yana yeniden seçilmeyi başaran ilk Norveç başbakanı oldu. Norveç’in İkinci Dünya Savaşı sonrası tarihindeki en ölümcül olay olan ve 70’ten fazla kişinin ölümüne neden olan 2011 yılındaki iki terör saldırısına verdiği sakin ve ölçülü tepki Norveçlileri birleştirdi ve ülkenin değerlerini yeniden teyit etti.
Dünyanın geri kalanı 2008’de başlayan uluslararası mali krizin ardından zorlanırken Norveç zenginleşmeye devam etti ve 2013’e gelindiğinde Devlet Emeklilik Fonu yaklaşık 750 milyar dolara ulaştı. Bununla birlikte, ülkenin devam eden ekonomik refahına rağmen, huzursuz Norveçli seçmenler Eylül 2013’teki parlamento seçimlerinde Stoltenberg hükümetini reddetti. İşçi Partisi yine de tek bir parti için en önemli sandalye sayısını (55) elde etti. Yine de Muhafazakar Parti liderliğindeki merkez sağ blok 96 sandalye aldı ve Ekim 2013’te Muhafazakar lider Erna Solberg 1990’dan bu yana partisinden ilk başbakan oldu.
Stoltenberg İşçi Partisi’nin başkanı olarak kaldı ve Mart 2014’te Anders Fogh Rasmussen’in yerine NATO Genel Sekreteri olarak seçildi. Stoltenberg yeni görevleri nedeniyle İşçi Partisi liderliğinden istifa ettiğini açıkladı ve Haziran ayında parti, uzun süredir müttefiki olan Jonas Gahr Støre’yi onun yerine seçmek üzere toplandı. Stoltenberg Ekim 2014’te NATO’nun başına geçtiğinde ittifak Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana karşılaştığı en büyük zorluklardan bazılarıyla karşı karşıyaydı.
Rusya’nın Ukrayna’ya bağlı özerk cumhuriyet Kırım’ı zorla ilhak etmesi, Ukrayna’nın güneydoğusunda Rusya yanlısı bir isyanı körüklemesi ve Baltık bölgesinde giderek daha iddialı bir askeri duruş sergilemesi NATO‘nun odağını Doğu Avrupa’ya çevirdi. Üyelerin kolektif savunmaya olan ilgisini yeniledi.
