Afrika Kalkınma Bankası Grubu; Afrika ülkelerinin sürdürülebilir ekonomik kalkınmasına ve sosyal ilerlemesine katkıda bulunmak amacıyla kurulmuş çok taraflı bir kurumdur.
Afrika Kalkınma Bankası Grubu üç kuruluştan oluşmaktadır: Afrika Kalkınma Bankası, Afrika Kalkınma Fonu (ADF) ve Nijerya Güven Fonu (NTF).
İngilizce Adı: African Development Bank Group (AfDB)
AfDB Grubu kalkınma gündemi beş temel stratejik öncelikten oluşmaktadır:
- Afrika’yı Beslemek,
- Afrika’yı Aydınlatmak ve Güçlendirmek,
- Afrika’yı sanayileştirmek,
- Afrika’yı Bütünleştirmek,
- Afrika Halkının Yaşam Kalitesini Yükseltmek.
Karargah: geçici olarak Tunus’ta bulunan bölgesel çok taraflı kalkınma finans kurumu;
Banka Grubu; Afrika Kalkınma Bankası, Afrika Kalkınma Fonu ve Nijerya Güven Fonu’ndan oluşmaktadır.
Adres – Avenue Joseph Anoma, 01 BP 1387 Abidjan 01, Fildişi Sahili
telefon – 225 2720263900
web sitesi – www.afdb.org/en
kuruldu – 14 Ağustos 1963
pratik – 10 Eylül 1964
Amaç – yoksulluğun azaltılmasına yardımcı olmak, Afrikalıların yaşam koşullarını iyileştirmek ve kıtanın ekonomik ve sosyal kalkınması için kaynakları harekete geçirmek.
Bölgesel üyeler – (54)
Cezayir, Angola, Benin, Botsvana, Burkina Faso, Burundi, Cabo Verde, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Komorlar, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kongo Cumhuriyeti, Fildişi Sahili, Cibuti, Mısır, Ekvator Ginesi, Eritre, Esvatini, Etiyopya, Gabon, Gambiya, Gana, Gine, Gine-Bissau, Kenya, Lesotho, Liberya, Libya, Madagaskar, Malavi, Mali, Moritanya, Mauritius, Fas, Mozambik, Namibya, Nijer, Nijerya, Ruanda, Sao Tome ve Principe, Senegal, Seyşeller, Sierra Leone, Somali, Güney Afrika, Güney Sudan, Sudan, Tanzanya, Togo, Tunus, Uganda, Zambiya, Zimbabve
Bölge dışı üyeler – (28)
Arjantin, Avusturya, Belçika, Brezilya, Kanada, Çin, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Hindistan, İrlanda, İtalya, Japonya, Güney Kore, Kuveyt, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, Suudi Arabistan, İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, BAE (sadece ADF üyesi), Birleşik Krallık, ABD
Tarihçesi:
Eylül 1964’de bir grup Afrikalı, Afrika Kalkınma Bankası’nı kuran çok uluslu anlaşmayı onaylamak üzere Hartum, Sudan’da bir araya geldi. Kıtanın yirmi beş hükümetini temsil eden kurucular; aynı misyonu ve aynı umudu paylaştılar; Afrika’nın kalkınmasına ve birliğine önemli bir katkıda bulundular. Bu hareketle Afrika, 1960’ların ilk on yılında kaderini yeniden kendi ellerine almıştır.
Afrika Birliği Örgütü’nün (OAU) kurulduğu 1958 yılındaki Tubman-Nkrumah-Touré konferansı Afrika’nın önde gelen kalkınma finansmanı kurumunun oluşturulmasına giden yolu açmıştır. Pan-Afrikanizmi savunan üç ülke olan Liberya, Gana ve Gine’nin devlet başkanları Liberya’nın Sanikoli köyünde dört gün boyunca bir araya geldiler ve nihai bildirilerinde “tüm Afrika ülkelerini bağımsızlığa götürmek ve kıtanın birlik içinde kalkınmasını sağlamak için tüm kaynaklarını kullanma kararlılıklarını” ifade ettiler.
Dokuzlar Komitesinin Kökenleri
Üç yıl sonra, 1961’de Monrovia Konferansı gerçekleşti. Bu konferans çok sayıda devlet ve hükümet başkanını bir araya getirdi ve Monrovia Grubu’nu doğurdu. Bu toplantıdaki ve ardından Lagos’taki tartışmaların merkezinde iki taslak tüzük vardı: biri Afrika Birliği için diğeri de Afrika Kalkınma Bankası için. Bu ikinci öneri hızla Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Komisyonu’na iletildi. Kısa süre sonra Afrika’nın çeşitliliğini temsil eden dokuz ülkeden (Kamerun, Etiyopya, Gine, Liberya, Nijerya, Sudan, Tanganika ve 1964’te Tanzanya’yı oluşturan Zanzibar) finans uzmanları ve ekonomistlerden oluşan ve proje için bir düşünce kuruluşu olan Dokuzlar Komitesi kuruldu.
Dokuzlar Komitesi, bir Afrika kalkınma bankası vizyonunu sunmak üzere neredeyse tüm Afrika devlet başkanlarının yanı sıra Batı ve Doğu Avrupa liderlerini ziyaret ettiler.
Anlaşma:
Afrika Kalkınma Bankası’nın kurulabilmesi için hala pek çok engelin aşılması gerekiyordu. Ancak kıtanın yoksulluktan kurtulduğunu görme ihtiyacından kaynaklanan coşku galip geldi ve Afrika Kalkınma Bankası’nı kuran anlaşma 4 Ağustos 1963’te yirmi üç Afrika hükümeti tarafından ortaklaşa imzalandı ve anlaşma 10 Eylül 1964 tarihinde yürürlüğe girdi. İmza öncesinde ise belge üst düzey Afrikalı yetkililere sunuldu, ardından kıtanın tüm bakanlarına sunuldu.
Böylece, Mart 1965’te, Addis Ababa’daki Afrika Ekonomik Komisyonu binasında Banka’ya tahsis edilen ofislerde birkaç ay geçirdikten sonra, on kişilik ilk ekip ilk çalışanları olarak Banka’ya katıldı. Yeni kurumun Guvernörler Kurulu’nun 4-7 Kasım 1964 tarihleri arasında Nijerya’nın Lagos kentinde gerçekleştirdiği açılış oturumunun ardından Banka, Mart 1965’te Fildişi Sahili’nin Abidjan kentinde genel merkezini kurdu.
İlk Başkan, 1967-1970 yılları arasında görev yapan Mamoun Beheiry (Sudan) olmuştur.
Banka ilk projelerini 1966-1967 yıllarında başlattı: Sierra Leone Ulusal Kalkınma Bankası’na yapılan bir sermaye yatırımı ve Kenya’da yol yapımı için bir kredi. Daha sonra iki imtiyazlı pencere oluşturuldu: 29 Kasım 1972’de 13 Afrikalı olmayan ülke ile 101 milyon dolarlık başlangıç katkılarıyla Afrika Kalkınma Fonu (ADF); ve 1976’da Nijerya Federal Hükümeti tarafından 80 milyon dolarlık başlangıç sermayesiyle oluşturulan Nijerya Özel Fonu (NSF).
Banka, tamamen Afrikalı karakterini korumakla birlikte, 1982 yılında bölge dışı üye ülkeleri de kabul etmiştir. Banka Grubu’na üye olabilmek için bölge dışı ülkelerin öncelikle ADF’ye üye olmaları gerekmektedir. Şubat 2003’ten 2013 sonuna kadar Banka, Fildişi Sahili’ndeki siyasi kargaşa nedeniyle Tunus’taki geçici Yer Değiştirme Ajansı’nda faaliyet göstermiş ve 2015’te Abidjan’daki merkezine geri dönmüştür. O dönemde Banka’nın yaklaşık 2.000 çalışanı vardı.
60 yıl sonra Banka
Altmış yıl sonra, 2024 yılında Afrika Kalkınma Bankası Grubu 50. yıldönümünü kutluyor. Altmış yılda, bir milyar sınırını aşan bir kıta için 4,100’den fazla operasyonu finanse etti. Birkaç yıldır, başlıca finansal derecelendirme kuruluşlarından en yüksek AAA derecesine sahiptir.
Banka kuruluşundan bu yana Afrika’ya ayak uydurmuş, her krizi atlatmış ve her yıl kaynaklarını ve faaliyetlerini genişletip çeşitlendirmiştir.
Çatışmaların üstesinden gelme ve kıtanın mali ve siyasi kurumlarını profesyonelleştirme çabalarında yer almıştır. Faaliyetlerini yoksullukla mücadeledeki diğer ortaklarla koordine etmiştir: uluslararası finans kuruluşları, hükümetler ve kamu kalkınma yardım kuruluşları ve sivil toplum örgütleri.
