Ana Başlıklar
Rusya’nın Wagner Grubu Afrika’da Ne Yapıyor?
Rusya’nın Wagner Grubu birçok Afrika ülkesinin içişlerine müdahale etmek suretiyle onlara silahlı kuvvet ve güvenlik desteği sağlarken Moskova’nın kıtadaki nüfuzunu da artırıyor.
Binlerce kişilik özel bir askeri güç olan Wagner Grubu, son yıllarda Rusya’nın en etkili dış politika araçlarından biri haline geldi. Rusya için Suriye ve Rusya Ukrayna savaşında önemli bir rol oynadı ve son zamanlarda Afrika’daki etkinliğini arttırmak için çalıştı.
Grup 2017’den bu yana birçok Afrika ülkesinde faaliyet gösteriyor ve müşterilerine propaganda faaliyetlerinin yanı sıra doğrudan askeri destek ve güvenlik hizmetleri de sağlıyor.
Wagner nedir?
Rus işadamı Yevgeny Prigozhin tarafından kurulan Wagner Grubu, Kremlin bağlantılı tanınmış bir özel askeri şirkettir (PMC) . İlk olarak 2014 yılında Rusya’nın Kırım’ı ilhakı sırasında ortaya çıkmış ve o zamandan beri Suriye’de ve en az altı Afrika ülkesinde faaliyet göstermektedir.
Wagner, münferit bir oluşumdan ziyade, operasyonları Rus ordusu ve istihbarat çevreleriyle yakından bağlantılı olan karmaşık bir işletme ve paralı asker grupları ağıdır.
Eski Rus askerleri, hükümlüler ve yabancı uyruklulardan oluşan yaklaşık beş bin üyenin Afrika’da konuşlandığı tahmin ediliyor.
PMC’ler Rus yasalarına göre yasadışı olsa da Kremlin Wagner’i Afrika’daki dış politika çıkarları için kullanmaya devam ediyor. Uzmanlar, Rusya’nın bu noktada Afrika’daki ana hedefini, Birleşmiş Milletler gibi platformlarda kullanmak üzere diplomatik destek oluşturmak şeklinde tanımlıyor.
Wagner Grubu, Afrikaya para kazanmak için girmişti. Ancak son zamanlarda Kremlin bunu diplomatik olarak gerçekleştirmeye çalıştığı şeyler için faydalı bir tamamlayıcı unsur olarak gördü.”
Wagner, Ocak 2023’te ABD hükümeti tarafından önemli bir sınıraşan suç örgütü olarak tanımlandı.
Wagner Afrika’da hangi ülkelerde faaliyet gösteriyor?
Wagner Grubu, birçok Afrika ülkesinde faaliyet göstermekte olup, operasyonlarının çoğu güvenlik konularına odaklanmaktadır. Wagner genellikle güvenlik hizmetleri ve paramiliter yardım sağlamakta ve kaynak imtiyazları ile diplomatik destek karşılığında sorunlu rejimler için dezenformasyon kampanyaları yürütmektedir. Wagner en çok Orta Afrika Cumhuriyeti (OAC), Libya, Mali ve Sudan’da faaldir. Bu ülkelerin hepsi de sömürge geçmişleri ve doğal siyasi farklılıklar nedeniyle Batı ile zayıf bir ilişkiye sahiptir.
Wagnerin Faaliyet alanları nelerdir?
Wagner’in hizmetleri, isyancı grupları ve hükümetleri kapsayan müşterilerinin ihtiyaçlarına göre değişmekte ve finansman yöntemleri; doğrudan ödemeden kaynak imtiyazlarına kadar uzanmaktadır.
Wagner tarafından Yürütülen Askeri Operasyonlar
Wagner birlikleri Afrika hükümetlerini isyancı gruplara karşı yürütülen operasyonlarda desteklemiş ve bazı durumlarda isyancı gruplara da operasyon desteği sağlamıştır.
Yaklaşık bin Wagner askeri, 2018 yılında Devlet Başkanı Faustin-Archange Touadéra hükümetini başkent Bangui’ye karşı düzenlenen isyancı saldırılarına karşı savunmak için OAC’ye girmiştir. Bunun karşılığında Wagner bağlı ortaklıkları sınırsız ağaç kesme hakkı ve kârlı Ndassima altın madeninin kontrolünü almıştır. Benzer şekilde, Wagner grubu birlikleri 2019 yılında kuzeydeki Cabo Delgado eyaletinde ilan edilen İslam Devleti ile mücadeleye yardımcı olmak üzere Mozambik’e konuşlandı. Ancak birkaç ay sonra grup isyanı kontrol altına almayı başaramadı ve bölgeden çekildi.
Wagnerin Güvenlik ve Eğitim Desteği
Wagner savunmasız rejimler için güvenlik hizmeti vermektedir. Grup, Touadéra’nın kişisel koruması olarak görev yaptı ve OAC ordusunun olası darbe girişimlerine karşı hazırlanması için eğitimine yardımcı oldu.
Wagner 2017’den bu yana Sudan’da faaliyet göstermekte, Sudanlı birlikleri eğitmekte, maden kaynaklarını korumakta ve Devlet Başkanı Ömer El Beşir hükümetine karşı oluşan muhalefeti Rusya’ya altın ihracatı karşılığında bastırmaktadır. Birçok durumda Wagner’in desteği, silahlı kuvvetlerin Moskova’dan savaş ve gözetleme uçakları aldığı Mali’de olduğu gibi, resmi Rus askeri yardımı ile desteklenmektedir.
Wagnerin Dezenformasyon Kampanyaları
Prigozhin aynı zamanda her ikisi de ABD yaptırımları altında olan ve Wagner ile birlikte çalışan İnternet Araştırma Ajansı (IRA) ve Özgür Araştırma ve Uluslararası İşbirliği Derneği’nin (AFRIC) de sahibidir. IRA daha önce Gana ve Nijerya’da 2016 başkanlık seçimleri öncesinde ABD’deki siyasi bölünmeleri alevlendirmeye çalışan kişilere dışarıdan destek sağlamıştı. AFRIC, Mozambik ve Zimbabve de dahil olmak üzere birçok Afrika ülkesinde “sahte seçim izleme” faaliyetlerine sponsor olmuştur. Prigozhin ayrıca Pan-Afrikanist hareketleri Fransız ve Batı karşıtı mesajları yaymak için kullanmakla da suçlanıyor.
Wagner’in bir PMC olarak statüsü, Rusya’nın müdahalesinin maliyetini düşürüyor ve Kremlin’e makul bir inkar edilebilirlik sağlayarak, Rus askeri altyapısını kullanırken aynı zamanda personel kayıplarını Rus kamuoyundan gizlemesine izin veriyordu.
Wagner’in Afrika’daki faaliyetleri bazı durumlarda insan hakları ihlalleri iddialarına yol açmış ve bölgedeki güvensizliği daha da arttırmıştır. Libya’da, 2019 Trablus harekâtı sırasında Libya Ulusal Ordusu ile birlikte savaşan Wagner birlikleri yargısız infazlar yapmak ve sivil bölgelere kara mayınları yerleştirmekle suçlandı.
Yakın zamanda ise Wagner’in Sudan ordusuna karşı savaşları sırasında Sudan Hızlı Destek Güçleri milislerine füze tedarik ettiği bildirildi. Wagner birlikleri ayrıca OAC’deki BM barış gücü misyonu ile aynı bölgelerde operasyonlar düzenleyerek Birleşmiş Milletlerin sivilleri koruma kapasitesini de tehdit ediyor.
Bu arada grup Sahel’deki tabanını genişletmeyi de sürdürdü. Yakın zamanda sızdırılan ABD istihbaratı Wagner’in Çadlı isyancılarla birlikte ülkenin geçici başkanını devirmek için çalıştığını ortaya çıkardı ve bazı analistler Burkina Faso’nun Fransa’nın bu yılın başlarında ülkeden askerlerini çekmesinin ardından büyüyen cihatçı isyana karşı koymak için yakında Wagner’i görevlendirebileceğini öngörüyor.
