Gazze Şeridi Son Durum başlıklı raporumuzda; Gazze Son Dakika gelişmeleri, Gazze son durum, ölü yaralı durumu, Gazze haritası ile sunulmaktadır. İsrail Filistin ana başlığı altında ayrıca sorunun tarihi altyapısı, arka plandaki nedenler ve diğer tüm faktörler detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.
Ana Başlıklar
Gazze Son Durum:
Gazze’de Ölü-Yaralı Durumu
29.092 Ölü / 69.028 yaralı / 1.7 milyon yerinden edilmiş Gazzeli
İsrail’de Ölü-Yaralı Durumu:
En az 1.433 ölü / en az 8.730 / 134 Rehine
Gazze Ateşkes Müzakerelerinde Son Durum:
Katar başbakanı İsrail ve Hamas arasında yapılacak bir ateşkes anlaşmasının rehine anlaşmasını gerektirmemesi gerektiğini söyledi.
Başbakan Muhammed bin Abdulrahman bin Jassim al Thani, adı belirtilmeyen bazı ülkelerin rehine anlaşmasının ateşkes anlaşmasının bir koşulu olması gerektiğine inandığını söyledi. Thani 17 Şubat’ta Münih Güvenlik Konferansı’nda yaptığı konuşmada savaşın sona erdirilmesi gerektiğini vurguladı.
İsrail’in belirtilen savaş hedeflerinden biri Hamas’ın elindeki rehineleri Gazze Şeridi’nden kurtarmak olarak açıklanmıştı. İsrail-Hamas müzakereleri, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun 14 Şubat’ta görüşmelerin devamı için Kahire’ye bir İsrail heyeti göndermeyi reddetmesinden bu yana durmuş durumda. Netanyahu yeni bir heyet göndermeyi reddetti çünkü Hamas rehine anlaşmasının bir parçası olarak İsrail’in binlerce Filistinli mahkûmu serbest bırakmasını talep ediyordu.
Kuzey Gazze Şeridi:
İsrail güçleri, Gazze Şeridi’nin kuzeyini güneyden ayırmak ve İsrail saldırılarını kolaylaştırmak için Gazze Şeridi’nde bir yol inşa ediyor. İsrailli bir gazeteci, IDF’nin yeni yol inşaatını gözlemlemek için İsrail Savunma Kuvvetleri ile birlikte hareket ediyor. Yol üzerinde çalışan bir IDF tabur komutanı, İsrail güçlerinin yolu bölgeyi korumak ve Gazzelilerin kuzeyden güneye akışını kontrol etmek için kullanacağını söyledi. Gazeteci, “IDF’nin yolun emniyetini sağlayacak şekilde çok uzun süre kalmaya hazırlandığını” bildirdi.
Filistinli savaşçılar Ocak ayının başından bu yana kuzey Gazze Şeridi’ne sızıyor ve askeri yeteneklerini yeniden oluşturmaya ve orada bir yeniden bir yönetim sistemi inşa etmeye çalışıyor. Hamas’ın İsrail güçlerinin daha önce temizlediği bölgelerde hizmet vermeye geri dönmesi, İsrail’in Hamas’ı yok etme çabalarının bir hayalden öteye geçemediğinin en önemli göstergesi.
Filistinli milisler 19 Şubat’ta Gazze Şeridi’nin kuzeyindeki İsrail operasyonlarını engellemeye çalıştı. Filistin İslami Cihad (PIJ) savaşçıları, IDF’nin yeni bölünmüş yolu inşa ettiği Gazze Şehri’nin güneyindeki İsrail güçlerini hedef alan roketler ateşledi.
Hamas ve Filistin İslami Cihat Hareketi savaşçıları, Gazze Şehri’nin güneybatısında İsrail insansız hava araçlarını ve helikopterlerini hedef almak için insan taşınabilir hava savunma sistemlerini kullanarak ortak saldırılar düzenledi. Filistin İslami Cihat Hareketi, İran ile yakın bağları olduğunu ifade eden Hamas’a bağlı bir Filistinli gruptur.
Güney Gazze Şeridi:
İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), İsrail güçlerinin Han Yunus’un batısında bir temizlik operasyonunu tamamladığını bildirdi.
İsrail güçleri 22 Ocak’ta Han Yunus’un batısındaki kara operasyonlarını “genişletti” ve o tarihten bu yana neredeyse her gün Filistinli milislerle çatıştı. Üç IDF tugayı Han Yunus’un batısında Hamas’ın bölgedeki taburunu hedef almak ve askeri altyapıyı yok etmek için operasyon yürütüyor. Hava saldırıları da kesintisiz devam ediyor.
Mevcut savaşta Hamas’la aynı safta yer alan solcu Filistinli milislerden oluşan Filistin’in Kurtuluşu için Demokratik Cephe, Nasır Hastanesi yakınlarında İsrail zırhlılarını hedef alan roket güdümlü bir el bombası attı. Han Yunus’un batısındaki “çatışma alanlarından” dönen Hamas savaşçıları bir evin içinde 15 İsrail askerini hedef aldıklarını bildirdi. Komuta karargahları ile sahadaki savaşçılar arasında iletişim mekanizmalarının sekteye uğradığı ve emir komuta birliğinin sağlanamadığına yönelik emareler bulunduğu bildiriliyor.
Batı Şeria:
İsrail Ordu Radyosu, Batı Şeria’daki şiddet olaylarının 2023’te 2022’ye kıyasla %350 arttığını bildirdi. IDF, 2022’deki 170 saldırıya kıyasla 2023’te 608 silahlı, bıçaklı, patlayıcı ve araç çarpma saldırısı kaydetti. 2023’te 300 silahlı saldırı gerçekleşti; bu, 2000’lerin başındaki İkinci İntifada’dan bu yana kaydedilen en yüksek silahlı saldırı sayısı.
Hamas, Filistin Halk Kurtuluş Cephesi ve diğer Filistinli milis gruplar 7 Ekim’den bu yana Batı Şeria’da İsrail güvenlik güçlerini ve İsrailli yerleşimcileri hedef alan şiddetli saldırılar için defalarca çağrıda bulunuyor.
Lübnan:
Lübnan Hizbullahı da dahil olmak üzere İran destekli milisler 19 Şubat’ta güney Lübnan’dan kuzey İsrail’e altı saldırı düzenledi. Lübnan Hizbullahı İsrail-Lübnan sınırı boyunca IDF mevzilerini hedef alan üç saldırıyı üstlendi.
IAF, 19 Şubat’ta Lübnan’ın Sidon kenti yakınlarında iki “Hizbullah askeri deposunu” hedef alan hava saldırıları düzenledi. İsrail, Litani Nehri’nin yaklaşık 30 km kuzeyinde ve Beyrut’un 40 km güneyinde bulunan Sidon’a 7 Ekim’den bu yana ilk kez hava saldırısı düzenledi. Bir Reuters muhabiri, IDF’nin son haftalarda Lübnan’ın kuzeyine daha sık hava saldırıları düzenlediğini bildirdi.
Rusya, aralarında Hamas ve PIJ’in de bulunduğu Filistinli grupları “Filistinliler arası bir toplantı” için 26 Şubat’ta Moskova’da buluşmaya davet etti. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Orta Doğu Özel Temsilcisi Mikhail Bogdanov 18 Şubat’ta Rus basınına yaptığı açıklamada Rusya’nın Suriye ve Lübnan da dâhil olmak üzere farklı ülkelerde bulunan Filistinli grupları davet ettiğini söyledi. Bogdanov toplantının amacı hakkında ek bir ayrıntı vermedi.
Filistin Yönetimi Başbakanı Muhammed Ştayyeh, Filistin Yönetimi’nin Hamas’ın “bir anlaşmaya varmaya hazır olup olmadığını” göreceğini söyledi. Üst düzey bir Hamas heyeti en son Ekim 2023 sonunda Rus ve İranlı yetkililerle görüşmek üzere Moskova’ya gitti. Hamas toplantıdan sonra Rusya’nın İsrail-Hamas savaşına yönelik tutumunu övdü. Rusya kendisini İsrail ve Hamas arasında olası bir arabulucu olarak çerçeveledi.
İran ve Direniş Ekseni
Batı medyası 19 Şubat’ta İran destekli Şii Afgan milis savaşçılarının Devrim Muhafızları Ordusu’nun (DMO) kendi saflarındaki kayıplara yönelik muamelesine “öfke ve hayal kırıklığı” duyduklarını bildirdi. ABD hava saldırıları 2 Şubat’ta Suriye’de İran destekli Şii Afgan milis örgütü Fatemiyoun’un en az 12 savaşçısını öldürdü. New York Times’ın haberine göre Fatemiyoun üyeleri ve ismi belirtilmeyen diğer Afganlar, İran Devrim Muhafızları’nın Fatemiyoun savaşçılarının ölümleri konusunda “sessiz” kalması nedeniyle öfkeli ve hayal kırıklığına uğramışlardı.
Husi hareketi 19 Şubat’ta Hudeyde üzerinde bir ABD MQ-9 Reaper insansız hava aracını düşürdüğünü iddia etti. Grup, Husi karadan havaya füzesinin insansız hava aracını vurduğunu gösteren bir video yayınladı.
Videoda ayrıca insansız hava aracının enkazı da gösterildi. Husi askeri sözcüsü Husilerin insansız hava aracını düşürmek için ne tür bir füze sistemi kullandığını belirtmedi. New York Times’a konuşan iki ABD’li yetkili Pentagon’un insansız hava aracının “düşme” nedenini araştırdığını söyledi. İsmi açıklanmayan bir ABD’li yetkili Amerika’nın Sesi’ne Husilerin daha önce Kasım 2023 başlarında Yemen üzerinde bir Reaper insansız hava aracını düşürdüğünü söyledi.
TELEGRAMDAN YAPILAN AÇIKLAMA:
“Şu ana kadar Gazze Şeridi’nde saldırı ve kuşatmaya maruz kalan Filistin’in mazlum halkına ve ülkemize yönelik Amerikan-İngiliz saldırganlığına cevap olarak; Yemen Silahlı Kuvvetleri deniz kuvvetleri – Yüce Allah’ın yardımıyla – Aden Körfezi’nde ilki “Sea Champion” ve diğeri “Navis Fortuna” olmak üzere iki Amerikan gemisini hedef alan iki özel askeri operasyon gerçekleştirmiştir. Operasyon bir dizi uygun deniz füzesi ile gerçekleştirildi ve Allah’a şükür etkili oldu.
Son yirmi dört saat içerisinde silahlı kuvvetlerin gerçekleştirdiği toplam operasyon sayısı dörde ulaşmıştır. İlki bir İngiliz gemisini hedef aldı ve operasyon Allah’a şükürler olsun ki geminin tamamen batmasıyla sonuçlandı. İkinci operasyon Hudeyde Valiliği hava sahasında Amerikan “MQ9” uçağını hedef alırken, son iki operasyon iki Amerikan gemisini hedef aldı.
Yemen Silahlı Kuvvetleri, halkımızı, ülkemizi ve ulusumuzu savunmak ve mazlum Filistin halkına destek pozisyonunu teyit etmek için Kızıldeniz ve Arap Bahreyn’de daha fazla askeri önlem alma hakkına sahip olduğunu ve Kızıldeniz ve Arap Bahreyn’deki operasyonlarının saldırganlık durana ve Gazze Şeridi’ndeki Filistin halkına yönelik kuşatma kaldırılana kadar artacağını ve durmayacağını teyit eder.”
Siyasi Gelişmeler:
Avrupa Konseyi ASPIDES Operasyonunu İlan Etti
Avrupa Konseyi, ticari gemileri Kızıldeniz ve Aden Körfezi’ndeki Husi saldırılarından korumak amacıyla Yunanistan öncülüğünde savunma amaçlı bir deniz koalisyonu kurdu. Aspides Operasyonu olarak adlandırılan birlik Yunanistan’ın Larissa kentinde konuşlanacak ve Yunanistan tarafından komuta edilecek. AB misyonu askeri saldırılara katılmayacak ve sadece denizde “deniz durumu farkındalığı sağlamak, gemilere eşlik etmek ve onları saldırılara karşı korumak” için faaliyet gösterecek.
AB Konseyi, Kızıldeniz ve Körfez’de seyrüsefer özgürlüğünü korumak amacıyla savunma amaçlı bir deniz güvenliği operasyonu başlattı. ASPIDES Operasyonunun, Ekim 2023’ten bu yana çok sayıda Husi saldırısının uluslararası ticari gemileri hedef aldığı bölgede AB gemi filolarının güvenliği için görev yapacağı, taarruzi anlayışla hareket etmeyeceği, sadece “deniz durumu farkındalığı sağlamak, gemilere eşlik etmek ve onları saldırılara karşı korumak” için faaliyet göstereceği açıklandı. (https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2024/02/19/security-and-freedom-of-navigation-in-the-red-sea-council-launches-new-eu-defensive-operation/)
Yabancı Basında Gazze Son Dakika:
- ABD, BM Güvenlik Konseyi’ne geçici ateşkes çağrısında bulunan ve İsrail’in Gazze’nin güneyindeki Refah’a yönelik planladığı saldırıya devam etmemesini talep eden bir karar tasarısı sundu. Taslak metin, ABD’nin İsrail-Hamas çatışmasında ilk kez açıkça bir ateşkesi desteklediğine işaret ediyor.(CNN)
- AB’nin baş diplomatı Josep Borrell, “Herkes korkuyor” dedi. Binyamin Netanyahu, direnmesi yönünde artan uluslararası baskıya rağmen önümüzdeki günlerde Gazze’nin güneyindeki Refah’ta bir askeri saldırıya onay verecek. İrlanda Dışişleri Bakanı Micheál Martin, İsrail’in Refah’ı bombalamaya devam etmesinin “vicdansızlık” olacağını söyledi.(theGuardian)
- Filistin Yönetimi Dışişleri Bakanı Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı’na “Gazze’de bir soykırım yaşandığını” ve İsrail’in Filistin topraklarındaki işgalinin “koşulsuz olarak sona ermesi” gerektiğini söyledi. Riyad El Maliki, BM’nin en üst mahkemesinde İsrail’in Filistin topraklarını işgalinin hukuki sonuçları üzerine bir hafta sürecek duruşmalar başlarken konuştu. Davayla ilgili olarak Temmuz 2023’te yaptığı başvuruda İsrail, mahkemenin vereceği herhangi bir kararın ya da tahkimin daha önce üzerinde mutabık kalınan barış sürecini tehlikeye atma riski taşıdığını savundu. (theGuardian)
- İsrail, Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva’yı İsrail’i soykırım yapmakla suçlayan ve eylemlerini Holokost ile kıyaslayan yorumları nedeniyle “istenmeyen kişi” ilan etti. İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, “Ne unutacağız ne de affedeceğiz. Bu ciddi bir antisemitik saldırıdır.”(TimesofIsrael)
- Gazze’deki sağlık bakanlığı, 7 Ekim’den bu yana İsrail askeri harekâtı nedeniyle ölen Filistinlilerin sayısının 29.092’ye yükseldiğini açıkladı. Hamas liderliğindeki bakanlıktan yapılan açıklamada, son 24 saat içinde 107 Filistinlinin öldüğü ve 145’inin yaralandığı belirtildi. Toplamda altmış dokuz bin yirmi sekiz kişinin de yaralandığı bildirildi. Gazetecilerin çatışma sırasında verilen kayıp rakamlarını bağımsız olarak doğrulaması mümkün olmadı.
- Filistin Kızılay Derneği, Han Yunus’taki El-Amel hastanesi yakınlarında “İsrail güçleri tarafından çok sayıda bombardıman” yapıldığını ve bunun “hastane binasında önemli hasara” yol açtığını bildirdi.( PRCS (@PalestineRCS) / X)
- İsrail ordusu Pazartesi günü yaptığı operasyonel güncellemede Han Yunus’ta operasyonlara devam ettiğini ve “AK-47’ler, dronlar, bir RPG, patlayıcı cihazlar ve ek askeri teçhizat” bulduğunu iddia etti. (Al Arabiya)
Gazze İnsani Son Durum
Fotoğraf: OCHA/Themba Linden, 16 Şubat 2024
Gazze Şeridi’nin büyük bölümünde havadan, karadan ve denizden yoğun İsrail bombardımanı devam etmekte olup, bu durum sivil kayıplara, yerinden edilmelere ve sivil altyapının tahrip edilmesine neden olmaktadır. İsrail güçleri ve Filistinli silahlı gruplar arasındaki yaygın kara operasyonları ve ağır çatışmalar da özellikle Han Yunus ve Deyr el Balah’ta rapor edilmeye devam etmektedir. 17 ve 19 Şubat tarihleri arasında silahlı Filistinliler tarafından İsrail’e doğru onlarca roket atıldığı da bildirilmiştir.
Gazze’deki Sağlık Bakanlığı’na göre 7 Ekim’den bu yana Gazze’de en az 29.092 Filistinli öldürüldü ve 69.028 Filistinli yaralandı.
Şubat 2024 itibariyle, İsrail Cezaevi Servisi’ne (IPS) göre, İsrail’in gözaltında tuttuğu, 3.484’ü (yüzde 39) yargılanmadan tutulan idari tutuklu olmak üzere yaklaşık 9.000 Filistinli bulunmaktadır. Bu rakamlara İsrail ordusu tarafından Gazze Şeridi’nde tutulan tutuklular dahil değildir.
İsrail ordusuna göre, 19 Şubat itibariyle, kara harekâtının başlangıcından bu yana Gazze’de 233 asker öldürüldü ve 1.373 asker yaralandı. Ayrıca, İsrail makamlarına göre, büyük çoğunluğu 7 Ekim’de olmak üzere 1.200’den fazla İsrailli ve yabancı uyruklu İsrail’de öldürüldü. 19 Şubat itibariyle, İsrailli yetkililer Gazze’de yaklaşık 134 İsrailli ve yabancı uyruklu kişinin esir tutulduğunu tahmin etmektedir.
19 Şubat itibariyle, Han Yunus’taki Nasır Hastanesi kompleksindeki İsrail askeri operasyonu devam etmektedir. 18 Şubat’ta BM ve Filistin Kızılay Derneği (PRCS) hastaneyi ziyaret etmiş ve 14 hastayı tahliye etmiştir. Bundan önce, DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, bir DSÖ ekibinin hastaların durumunu ve kritik tıbbi ihtiyaçları değerlendirmek üzere hastaneye girmesine izin verilmediğini, ancak yakıt sağlamak üzere hastane yerleşkesine ulaştıklarını bildirdi.
Gazze’deki Sağlık Bakanlığı’na göre İsrail güçleri, aralarında bir yoğun bakım doktoru ve Cerrahi Direktörü’nün de bulunduğu 70 sağlık personelini tutukladı ve sekiz hasta oksijen yetersizliği nedeniyle hayatını kaybetti. Kalan hastaların tahliyesi için müzakereler devam ediyor. İsrail ordusu, yerleşke içinde silahlar ve 7 Ekim’de bir İsrail kibbutzundan alınan bir araç bulduğunu, yüzlerce şüpheliyi tutukladığını ve hastaneye tıbbi malzeme ve kaynak sağladığını belirtti.
Gazze genelinde halk sağlığı endişelerinin arttığı ve bu durumun kadınları orantısız bir şekilde etkilediği bildiriliyor. Bu durum devam eden bombardıman, temel gıda ve su kaynaklarının eksikliği, çökmekte olan sağlık sistemi ve acil yardıma ihtiyacı olanlara sınırlı erişimden kaynaklanmaktadır. 16 Şubat’ta BM Nüfus Fonu (UNFPA), Gazze genelinde menenjit ve akut ishal dahil olmak üzere 500.000 bulaşıcı hastalık vakasının rapor edildiğini vurgulayarak kadınların karşı karşıya olduğu özel hassasiyetlere dikkat çekti: “Gazze’de 50.000 hamile kadın da dahil olmak üzere herkes aç ve yetersiz beslenme onları hastalıklara karşı daha hassas ve iyileşme kabiliyetleri daha düşük hale getiriyor.”
UNFPA, Gazze’deki hamile kadınların karşı karşıya olduğu büyük risklerin altını çizerek uyarıda bulundu: “Bombalar hamile kadınları öldürmezse, hastalık, açlık ve susuzluk onları yakalamazsa, sadece doğum yapmak bile onları öldürebilir.”
UNRWA’ya göre 17 Şubat itibariyle Gazze Şeridi genelinde 1.7 milyona yakın insan, çoğu birden fazla kez olmak üzere, yerlerinden edilmiş durumda. Son günlerde Han Yunus ve Deyr el Balah’taki yoğun İsrail bombardımanı ve çatışmaların ardından, önemli sayıda Filistinli, Ülke İçinde Yerinden Edilen Kişiler (IDP’ler) akınının sağlık ve su, sanitasyon ve hijyen (WASH) hizmetlerinin nüfusun ihtiyaçlarını karşılama kapasitesini aştığı Refah’a taşındı.
UNRWA’ya ait 150 ila 155 tesis, yerinden edilmiş kişileri aşırı kalabalık koşullarda barındırmaya devam etmektedir. UNRWA, 7 Ekim’den bu yana barınaklarında barınan en az 396 IDP’nin öldüğünü ve en az 1.383’ünün yaralandığını ve bu süre zarfında 158 UNRWA personelinin öldüğünü tahmin etmektedir.
*Kaynak:OCHA
