Ana Başlıklar
AUKUS Paktı Nedir?
AUKUS Paktı Avustralya, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki savunma işbirliğini derinleştirmek için kuruldu ancak hedeflerini yerine getirmesi için on yıllar geçmesi gerekebilir.
2021 yılında kurulan AUKUS’un Avustralya, Birleşik Krallık (İngiltere) ve Amerika Birleşik Devletleri arasında Hint-Pasifik’teki müttefik caydırıcılığını ve savunma yeteneklerini güçlendirmek için stratejik bir ortaklık olması amaçlanıyor. On yıllardır süregelen güvenlik işbirliğine dayanan üçlü AUKUS Paktının iki ayağı bulunmaktadır;
- ayak; Avustralya Kraliyet Donanması için konvansiyonel silahlı nükleer denizaltıların alınması ve geliştirilmesini içermektedir.
- ayak; Teknoloji ve bilgi paylaşımını içeren gelişmiş kabiliyetler konusunda işbirliğini öngörüyor.
AUKUS Paktı Kapsamında Denizaltı Üretimi
AUKUS’un I. ayağı Avustralya’nın konvansiyonel olarak silahlandırılmış nükleer güçle çalışan denizaltılar edinmesine odaklanmaktadır (bu da Avustralya’yı Birleşik Krallık dışında ABD’nin nükleer tahrik teknolojisini paylaşacağı tek ülke yapmaktadır).
Bu hamle Avustralya’nın denizaltı kabiliyetlerini (şu anda çoğunlukla dizel-elektrikli denizaltılar kullanmaktadır) önemli ölçüde arttıracaktır çünkü nükleer enerjili denizaltılar daha uzun menzil, dayanıklılık ve gizlilik gibi birçok avantaj sunmaktadır. Bu özellikler değişen jeopolitik ve Hint-Pasifik’teki değişen savunma dinamikleri göz önüne alındığında cari olarak ihtiyaç duyulan önemli ve gerekli özelliklerdir.
Önümüzdeki yedi yıl boyunca Avustralya, egemen nükleer güçle çalışan (SSN) bir kabiliyet oluşturmak için donanma işgücünü ve altyapısını geliştirmeye öncelik verecektir. SSN’ler, nükleer savaş başlığı taşıyan SSBN’lerden farklı olarak nükleer güçle çalışan ancak konvansiyonel olarak silahlandırılmış denizaltılardır. İngiliz tasarımı ile Amerikan teknolojisini birleştiren SSN-AUKUS denizaltılarının 2030’ların sonunda hizmete girmesi ve 2040’ların başında Avustralya’da yerli olarak üretilmesi beklenmektedir.
Bu arada Avustralya’ya bu kabiliyetleri sağlamak için ABD, 2030’ların başında Avustralya’ya 3-5 adet ABD Virginia sınıfı SSN satmayı planlıyor ve 2027 gibi erken bir tarihte ABD ve İngiltere nükleer güçle çalışan denizaltılarını “Denizaltı Rotasyonel Gücü-Batı “nın bir parçası olarak bölgede konuşlandırmayı taahhüt ediyor.
AUKUS Paktı Kapsamında Teknoloji ve bilgi paylaşımı
Teknoloji ve bilgi paylaşımını içeren gelişmiş kabiliyetler konusunda işbirliği ayağının amacı, özellikle Çin Halk Cumhuriyeti ile artan jeopolitik rekabete ayak uydurmaktır. Robotik ve otonom sualtı araçları, kuantum teknolojisi, yapay zeka (AI), gelişmiş siber yetenekler, hipersonik ve elektronik savaş gibi en son teknolojilerde geliştirme ve birlikte çalışabilirliği artırmayı amaçlamaktadır. Bu, tasarımdan konuşlandırmaya kadar tüm araştırma ve geliştirme sürecini kapsayacaktır.
Bazı düzenleyici ve bürokratik zorluklara rağmen II. ayakta kayda değer bir ilerleme kaydedilmiştir. Örneğin, her üç ülkeden askeri ve sivil personel, ülkeler arasında yapay zeka modellerinin ilk kez değiş tokuş edildiği ve hedefleri tespit ve takip etmek için bir sürü halinde çalışan yapay zeka özellikli varlıkların görüldüğü hava ve kara araçlarına yönelik bir tatbikat icra etti
Son olarak Biden yönetimi, ilerlemeyi hızlandırmak amacıyla AUKUS ortağı ülkeler arasında savunma sanayii kapsamındaki ticareti kolaylaştırmak için geçici yürütme organı eylemlerini takip ettiğini ve yasal değişiklikler önerdiğini duyurdu.
Diğer devletler AUKUS’a nasıl tepki veriyor?
AUKUS Paktı, ABD ve müttefiklerinin Çin’in bölgede artan gücünü ve etkisini dengelemek için Hint-Pasifik’te güvenlik işbirliğini güçlendirmek maksadıyla kurulmuştur. ASEAN ve Dörtlü gibi “entegre caydırıcılık” için bir temel oluşturan diğer önemli çabaları takip etmektedir
Çin, AUKUS’u kendi bölgesel nüfuzunu tehdit eden bir “Asya-Pasifik NATO kopyası”na benzeterek buna şiddetle karşı çıkmıştır.
AUKUS’un önünde ne gibi zorluklar var?
AUKUS’un bölgesel tehditleri caydırma ve bölgesel istikrarı güçlendirme konusundaki kalıcı başarısı, katılımcı devletlerin teknoloji ve bilgi paylaşımında ilerlemenin önündeki engelleri aşmalarına ve her iki ayak için de kriterleri karşılamalarına bağlıdır. Bu temel hedeflere ulaşılması yıllar alacaktır ve tüm devletler tam hızla ilerlese bile I. ayak için muhtemelen on yıllar gerekecektir.
Ne olursa olsun, AUKUS katılımcı ülkeler için hala umut vaat etmektedir. Kritik olarak, teknolojik inovasyonu katalize etmeye ve rekabet üstünlüğünü korumak, savunma bağlarını güçlendirmek ve üç ülkenin Hint-Pasifik’teki varlığını derinleştirmek için gerekli olan yeni yetenekler için araştırma ve geliştirmeyi artırmaya yardımcı olacaktır.
