Arktik Konseyi, Arktik Devletleri, Arktik Yerli Halkları ve diğer Arktik sakinleri arasında ortak Arktik konularında, özellikle de Arktik’te sürdürülebilir kalkınma ve çevrenin korunması konularında işbirliği, koordinasyon ve etkileşimi teşvik eden önde gelen hükümetler arası forumdur. Resmi olarak 1996 yılında kurulmuştur.
Tüm Arktik Konsey kararları ve açıklamaları sekiz Arktik Devletinin oybirliğini gerektirmektedir.
Adres – Arktik Konseyi Sekretaryası, Fram Centre, Postboks 6606, Stakkevollan, 9296 Tromsø, Norveç
e-posta – acs@arctic-council.org
Web sitesi – https://arctic-council.org/
Üyeler – (8) Kanada, Danimarka (Grönland, Faroe Adaları), Finlandiya, İzlanda, Norveç, Rusya, İsveç, ABD
Üye Örgütler- (6) Aleut Uluslararası Derneği, Arktik Athabaskan Konseyi, Uluslararası Gwich’in Konseyi, Inuit Circumpolar Konferansı, Rusya Kuzey Yerlileri Derneği, Saami Konseyi
Gözlemciler – (13) Çin, Fransa, Almanya, Hindistan, İtalya, Japonya, Hollanda, Polonya, Singapur, Güney Kore, İspanya, İsviçre, Birleşik Krallık
Arktik Konsey’de kimler yer alıyor?
SEKİZ ARKTİK DEVLET
Ottawa Deklarasyonu bu devletleri Arktik Konseyi Üyeleri olarak tanımlamaktadır. Sekiz Devletin Kuzey Kutbu’nda toprakları vardır ve bu nedenle bölgenin bekçisi rolünü üstlenmektedirler. Ulusal yetki alanları ve uluslararası hukuk, Arktik Okyanusu ve sularını çevreleyen toprakları yönetmektedir.
Arktik Devletlerinin kuzey bölgeleri, sağlık ve refahları Arktik Konseyi’nin gündeminin en üst sıralarında yer alan dört milyondan fazla insana ev sahipliği yapmaktadır.
Kanada, Danimarka Krallığı, Finlandiya, İzlanda, Norveç, Rusya Federasyonu, İsveç, Amerika Birleşik Devletleri
ALTI DAİMİ KATILIMCI
Daimi Katılımcılar kategorisi Arktik Konsey’in benzersiz bir özelliğidir. Arktik Yerli Halklarını temsil eden altı kuruluş Daimi Katılımcı statüsüne sahiptir. Bu kategori, Arktik Yerli Halklarının Konsey’e aktif katılımını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur.
Daimi Katılımcılar, Konsey’in müzakereleri ve kararlarıyla bağlantılı olarak tam istişare haklarına sahiptir ve Konsey’in tüm alanlardaki faaliyetlerine değerli katkılarda bulunurlar. Konsey’in proje ve girişimlerine katılımları Yerli Halklar Sekretaryası tarafından kolaylaştırılmaktadır.
AIA Aleut Uluslararası Derneği
AAC Arktik Athabaskan Konseyi
GCI Uluslararası Gwich’in Konseyi
ICC Inuit Circumpolar Konseyi
RAIPON Rusya Kuzey Yerli Halkları Birliği
Saami Konseyi
ÇALIŞMA GRUPLARI VE UZMAN GRUPLARI
Konsey’in faaliyetleri temel olarak iklim değişikliğinden acil müdahaleye, ruh sağlığından sürdürülebilir kalkınmaya kadar geniş bir alanı kapsayan altı Çalışma Grubu ve bir bağımsız Uzman Grubu tarafından yürütülmektedir.
Çalışma Grupları ve Siyah Karbon ve Metan Uzman Grubu (EGBCM), bilinçli kararların alınabileceği geniş ve bilimsel olarak sağlam bir bilgi tabanı sağlamaktadır. Ayrıca Kuzey Kutbu’nda güvenli ve sürdürülebilir operasyonlar için en iyi uygulamaları ve tavsiyeleri geliştirmektedirler.
ACAP Arktik Kirleticiler Eylem Programı
AMAP Arktik İzleme ve Değerlendirme Programı
KAFF Arktik Flora ve Faunanın Korunması
EPPR Acil Durum Önleme, Hazırlık ve Müdahale
PAME Arktik Deniz Çevresinin Korunması
SDWG Sürdürülebilir Kalkınma Çalışma Grubu
GÖZLEMCİLER
Arktik Konseyi’ndeki gözlemci statüsü, Arktik olmayan devletlerin yanı sıra Konsey’in çalışmalarına katkıda bulunabileceğini belirlediği hükümetler arası, parlamentolar arası, küresel, bölgesel ve sivil toplum kuruluşlarına da açıktır. Arktik Konseyi Gözlemcileri öncelikle Çalışma Grupları düzeyinde katılımları yoluyla katkıda bulunurlar.
Arktik Konseyi ne iş yapar?
Konseyin 2021-2030 Stratejik Planı, Kuzey Kutbu’nun “Yerli Halklar da dahil olmak üzere tüm sakinleri için canlı, müreffeh, sürdürülebilir ve güvenli bir yuva olan ve haklarına ve refahlarına saygı duyulan bir barış, istikrar ve yapıcı işbirliği bölgesi” olması yönündeki çalışmalarına rehberlik etmektedir.
ARKTİK KONSEYİ NASIL VE NE ZAMAN KURULDU?
Arktik Konseyi 19 Eylül 1996 tarihinde Kanada, Danimarka Krallığı, Finlandiya, İzlanda, Norveç, Rusya Federasyonu, İsveç ve Amerika Birleşik Devletleri hükümetlerinin Ottawa Deklarasyonu’nu imzalamasıyla kurulmuştur. Arktik Konsey’in kurulmasından önce Arktik çevrenin korunmasına ilişkin bir deklarasyon olan Arktik Çevre Koruma Stratejisi (Haziran 1991) hazırlanmıştır.
ARKTİK KONSEYİ’NİN BAŞARDIKLARI NELERDİR?
Arktik Konseyi, Çalışma Grupları aracılığıyla düzenli olarak kapsamlı, son teknoloji ürünü çevresel, ekolojik ve sosyal değerlendirmeler üretmektedir.
Konsey ayrıca sekiz Arktik Devlet arasında yasal olarak bağlayıcı üç önemli anlaşmanın müzakere edilmesi için bir forum sağlamıştır:
Kuzey Kutbu’nda Havacılık ve Denizcilik Arama ve Kurtarma Alanında İşbirliği Anlaşması (2011)
Kuzey Kutbu’nda Deniz Petrol Kirliliğine Hazırlık ve Müdahale Konusunda İşbirliği Anlaşması (2013)
Uluslararası Arktik Bilimsel İşbirliğinin Geliştirilmesi Anlaşması (2017)
ÜST DÜZEY ARKTİK GÖREVLİSİ (SAO) NEDİR?
Her Arktik Devleti, Arktik Konseyi’ndeki çıkarlarını yönetmek üzere bir Kıdemli Arktik Yetkilisi (SAO) atar. Dolayısıyla her SAO, genellikle bir Arktik Devletinin Dışişleri Bakanlığı’ndan bir hükümet temsilcisidir. SAO’lar Arktik Konseyi’nin faaliyetlerini Arktik Devletleri Dışişleri Bakanlarının karar ve talimatları doğrultusunda yönlendirir ve izler. Bu rehberlik genellikle, Arktik Konsey Başkanlığının dönüşümlü olarak yapıldığı yaklaşık iki yılda bir hazırlanan Bakanlar Deklarasyonları şeklinde sağlanır.
ARKTİK KONSEYİ NE ZAMAN VE NEREDE TOPLANIR?
SAO’lar ve Daimi Katılımcılar yılda en az iki kez toplanırken, tüm ortaklar her iki yılda bir düzenlenen Bakanlar Toplantılarında bir araya gelir. Bu toplantılar genellikle toplantı sırasında Dönem Başkanlığını yürüten Arktik Devletinde yapılır. Çalışma Grupları ve Görev Güçleri başka yerlerde ve başka zamanlarda ek toplantılar düzenler.
ARKTİK KONSEYİ SEKRETARYASININ (ACS) ROLÜ NEDİR?
Arktik Konsey Sekretaryası, Kıdemli Arktik Yetkilileri ve Arktik Konsey Başkanlığının yönetimi altında çalışan idari bir ofistir. Arktik Konsey Sekretaryası’ndaki boş pozisyonlar Arktik Konsey web sitesinde yayınlanmaktadır.
ARKTİK KONSEYİ NE YAPMAZ?
Arktik Konsey bir forumdur; programlama bütçesi yoktur. Tüm projeler veya girişimler bir veya daha fazla Arktik Devlet tarafından desteklenir. Bazı projeler başka kuruluşlardan da destek alır.
Arktik Konseyi kendi kılavuz ilkelerini, değerlendirmelerini veya tavsiyelerini uygulamaz ve uygulatamaz. Bu sorumluluk münferit Arktik Devletlerine veya uluslararası kuruluşlara aittir.
Arktik Konseyi’nin Ottawa Deklarasyonu’nda ifade edilen yetkisi, askeri güvenliği açıkça dışlamaktadır.
